Een terdoodveroordeelde wacht in de nacht op de voltrekking van zijn vonnis. Over enkele uren gaat het gebeuren en wordt hij opgehaald…..
De executie zal zeer pijnlijk zijn. Want de terdoodveroordeelde zal worden gekruisigd. En kruisiging betekende een verschrikkelijke dood. Het slachtoffer werd met spijkers door polsen en voeten vastgenageld aan een houten paal, en stierf uiteindelijk pas na vele uren lijden door uitputting en bloedverlies. Of de beulen braken alle botten in zijn lichaam met een ijzeren staaf en haalden hem daarna van het kruis af – waarna ze hem lieten creperen op de grond.
Dan heb je behoefte aan de troostende nabijheid van vrienden die bij je blijven in die nacht. Maar als die vrienden dan overmand worden door slaap na een kort daarvoor genuttigde copieuze maaltijd met wijn, voel je je dubbel alleen…
Het is het verhaal van Jezus in de Hof van Gethsemane voorafgaande aan zijn dood. Hieronder verwoord in een lied van Taize, een christelijke community in Frankrijk.
Daar staat je verstand toch bijna bij stil: ik lees momenteel het boek ‘Ons koloniale verleden in 50 voorwerpen’, dat vorig jaar uitkwam. Een hoofdstukover slavernij in Suriname begint met de volgende zinnen
Voor de omgang met de circa 300.000 Afrikanen die in de loop van ruim twee eeuwen naar de kolonie Suriname zijn vervoerd waren er talloze regels, vastgelegd in ruim elfhonderd wetten. Deze zwarte mensen waren volgen het koloniaal bestuur geen mensen, maar goederen. Kroesvee, zo heetten ze bij het transport. Ze mochten geen Nederlands kennen, geen christen worden en dus niet trouwen, want het huwelijk was een zaak van de kerk.
Kroesvee. 300.000 gedeporteerde Afrikanen werden zo weggezet. Geen mensen, maar vee. Die mag je dan vervolgens on-menselijk behandelen, want het is maar vee. Je mag ze afranselen met een zweep, of erger. Rechteloos.
De twintigste-eeuwse parallel hiervan is misschien de manier waarop de nazi’s joden en zigeuners wegzetten als ‘untermenschen’ en inferieure wezens. Gisteren was het 17 maart. Op die datum in 1942, zo meldde mijn historische scheurkalender, werden in vernietigingskamp Belzec in Polen de eerste gaskamers in gebruik genomen. O gruwel van ontmenselijking…
En wij? Het is de mens eigen om alles wat niet-eigen is, met wantrouwen te bejegenen. Een andere huidskleur, taal, culturele bagage, attitude tegenover Westerse prestatiedwang en meer. Uitsluiting en demonisering van deze mensen zijn de volgende stappen op een escalatieladder naar onrecht en leed. Maar we leren het nooit. Want het zit te diep.
Het nieuws van vanochtend ontstelde me: na de val van de Oekraïense stad Avdiivka afgelopen weekend zijn waarschijnlijk zo’n duizend Oekraïense soldaten gevangen genomen door de Russen, waarvan volgens de verhalen sommige ter plekke geëxecuteerd zijn…..
En dan Navalny nog. Ik kreeg via de mail een petitie van het onlineplatform Avaaz toegestuurd in de vorm van een soort open brief aan de dode Russische oppositieleider, als protest tegen Poetin en als steuntje in de rug voor wat er nog rest aan Russische oppositie:
Dear Alexei Navalny:“They killed you.
Today, millions of us are weeping with your family and mourning your memory.
Your courage is what dictators fear most, the courage that all dictators fear most, the courage that inspires people to rise up against tyranny.
And for that, you paid a high price: first poisoning, then imprisonment and now death.
Our world is holding its breath as wars rage in Ukraine and the Middle East. Facing these dark times, your legacy will give us strength. We will not look away while our democracies fade.
Rest in power,
People from all across the world”
Ik heb getekend, dat wel, maar geloof eigenlijk niet dat het verder veel zin heeft. Poetin lacht om dit soort dingen…..
Maar mocht je de petitie ook willen tekenen, dan kan dat via de link hieronder
Ondertussen wordt het in mijn achtertuin langzaam lente. Bloeiende krokussen en narcissen in de border, vaste planten die voorzichtig boven de grond komen. Dat is goed nieuws – op microniveau, dat dan weer wel.
Krokussen en kanonnen hier op de dijk, heel symbolisch….
Vrouwlief en ik waren deze week, zo vlak voor kerst, in een hospice waar een man van 95 op zijn einde lag te wachten. Hij lag daar veelal alleen: een dochter kwam twee keer per week langs, een zoon maar heel af en toe. Wel kwam de thuishulp uit zijn vroegere woning hem regelmatig verzorgen. De laatste volkomen belangeloos, geheel vrijwillig – zulke engelen bestaan nog…..
Toen we zijn kamer in het hospice binnenkwamen, rook ik de geur van ouderdom en afbraak. Daarna zag ik een bed met daarin een man met de dood in het gezicht. Zijn hoofd werd ondersteund door kussens, hij ademde moeizaam, rochelend soms, met de ogen half geloken, een drinkglas met rietje in een benige hand geklemd. Bij het bed zat zijn dochter, een vrouw van achter in de zestig met een verstandelijke beperking.
Mijn vrouw boog zich over het bed en probeerde contact te maken. Hij reageerde flauwtjes. Verder viel er weinig te zeggen. In het aangezicht van de dood klinken alle woorden hol. We pakten een stoel en kregen koffie van een vriendelijke mevrouw van het hospice. We praatten wat met de dochter om de stilte te breken en de tijd door te komen. Ik zag een foto op het buffet staan van de man met zijn gezin in betere dagen. Vergane glorie, vergane tijd.
Na een minuut of twintig kwam de thuishulp de kamer binnen, wat een goede gelegenheid voor ons was om plaats te maken. Mijn vrouw nam afscheid van de man in het bed terwijl ik mijn jas aantrok. We werden bedankt door de thuishulp en door het personeel van het hospice.
Buiten gekomen haalden we opgelucht adem, met een scherp bewustzijn, heel eventjes, hoe waardevol het leven is. En we verzochten de dood deemoedig om nog lang bij ons weg te blijven, heel lang…..
Naschrift: de man van 95 overleed op zondag 24 december, vroeg in de ochtend.
Morgen begint de advent. Weer bijna een jaar voorbij, weer bijna kerst. Donkerte buiten en soms in het hart. Licht, warmte en een stukje gezelligheid binnen – de Amaryllis bloeit, het ienemini-kerstboompje staat op zijn plek en waxinelichtjes op batterijen zorgen voor extra sfeer.
En het Kerstkind wacht – alles wacht. De natuur wacht op de lente, de schepping wacht op de herschepping – een nieuwe wereld zonder oorlog, dood en verdriet.
Singer-songwriter Sufjan Stevens zingt hieronder een bekend kerstlied waarin Christus op het eind zijn kinderen meeneemt die nieuwe wereld in.
13.000 doden in Gaza, waarvan bijna de helft kinderen….al die verwoeste levens en gebroken harten; onvoorstelbaar eigenlijk, maar het is realiteit.
Ik zag een foto van twee Palestijnse moeders die het lijk van hun kind in hun armen houden, het wiegen, een laatste keer toespreken. Wat een treurnis, even later zal het kind van hun af genomen worden voor altijd. Een gat in de grond, aarde erover en het is weg. Maar de leegte blijft.
En nu komt er een wapenstilstand van 4 dagen…..tussen twee vijanden die allebei schuldig zijn. Hamas vanwege de nietsontziende wijze waarop ze aan het begin van deze oorlog onschuldige burgers vermoord hebben. En Israël vanwege de nietsontziende reactie daarop.
Volgens mij had Amerika veel meer kunnen bereiken dat dit. Maar volgend jaar zijn er verkiezingen in Amerika en Biden heeft de stemmen van Amerikaanse joden hard nodig om herkozen te worden. Dus hij durft Israël niet hard aan te pakken. En is daarmee mede-verantwoordelijk voor de ontstane situatie.
Komt het met Afrika nog goed? Voor wie ‘Een wolkenkrabber op de savanne’ van Koert Lindijer leest, zakt de moed daaromtrent in de schoenen. Het is het treurige verslag van veertig jaar correspondentschap van deze journalist van NRC en de NOS in Afrika. Het boek is een aaneenschakeling van falend leiderschap, corruptie, armoede en moordpartijen. Ik werd er moedeloos van! Zoveel leed, zoveel doden, zoveel verwoeste mensenlevens – de duivel heeft vrij spel gekregen op dat continent zo lijkt het, maar waarom??
De ‘witten’ hadden er achteraf gezien misschien nooit weg moeten gaan – had een halve eeuw gewacht met die onafhankelijkheid, of een eeuw desnoods – had die landen verder opgebouwd, had een beter kader opgeleid.
Of – iets heel anders – moet er wellicht een interventiemacht komen die kan ingrijpen als het weer eens mis gaat op dat continent?? Want nu kunnen de arabieren in Darfur straffeloos doorgaan met het uitroeien van de zwarte bevolking in dat deel van Soedan, terwijl de wereld de andere kant op kijkt. Want we maken ons allemaal druk over Israël en Oekraïne (en terecht!), maar het structurele geweld in grote delen van Afrika krijgt geen enkele aandacht. Over discriminatie gesproken….
Blijft staan dat het boek van Lindijer erg goed is geschreven en een helder inzicht geeft in de ontwikkeling van Afrika na de dekolonisatie. En het doet je weer eens beseffen hoe goed wij het hier in het Westen hebben met onze welvaart en vrede. En dan begrijp je ook gelijk waarom al die Afrikanen hun leven wagen in gammele bootjes om hier naar toe te komen…
Even zwijmelen op deze kille en regenachtige zondag, met de Ierse bard Finbar Furey. Denk aan Leonard Cohen, maar dan op z’n Iers. Iets met maanlicht, rozen en een goed glas. Het klopt allemaal. Blokfluit, snaarinstrumenten en een piano. En een mooi oude stem. Wijsheid komt met de jaren misschien.
Extreem geweld in Israël, een deel van mij vindt het wel spannend – oorlog, confrontatie, wie gaat er winnen, wat verandert er -, een ander deel verafschuwt het. Ik ben bang dat het eerste deel het sterkste is….
Er was ook al weer een aardbeving in Afghanistan met honderden doden. Wat een rotland, wat een rotwereld. Komt het Paradijs ooit terug of is dat wishful thinking??
Meanwhile, here in Ter Heijde at sea plantte ik gisteren een Miscanthus chinensis Ruby Cute in mijn siertuintje en sprak daarbij de wens uit dat de pluimen van dit siergras niet zullen knakken in de westenwind. En ik wil graag mijn stoofperen oogsten, maar de meesten zijn nog hardgroen van kleur. Geduld, geduld….
Een ernstig ongeluk vrijdagmiddag hier in Ter Heijde aan Zee met twee doden als gevolg. Een ouder echtpaar dat in hun bejaarde Suzuki Wagon R de straat uitreed, botste hard op de geparkeerde auto van een Duitse toerist. Vermoedelijk werd de man onwel en gaf hij vol gas in plaats van te remmen….de vrouw overleed ter plaatse, de man later in het ziekenhuis.
Ik was op het moment van de crash niet ver van de plek des onheils aan het werk en hoorde een kakofonie aan sirenes die dichter en dichter bij kwamen. En daarna hoorde ik een helicopter die in de buurt landde en toen wist ik eigenlijk al genoeg. Zo kan je leven plotseling eindigen, alsof een roofdier je van achteren bespringt.
Zo’n gebeurtenis bepaald je erbij dat autorijden gevaarlijk is, hoe dan ook. En ja, zo’n wagen van pakweg 25 jaar oud heeft waarschijnlijk weinig tot geen veiligheidsvoorzieningen, of het moet een Mercedes zijn. Maar dit was geen Mercedes maar een Japans ruimtewagentje, bedoeld om zo goedkoop mogelijk mensen en spullen van A naar B te vervoeren.
Op de foto boven lijkt het erop dat het motorblok naar achteren is verschoven door de impact van de klap. ‘Naar achteren’ is natuurlijk richting de inzittenden die opeens het dashboard en alles wat daaraan vastzit met kracht in hun borst en buik geschoven kregen. Dan helpt zo’n autogordel ook niet veel….
Tragisch om zo aan je eind te komen, op zo’n ongedachte wijze, in het dorp waar je het grootste deel van je leven gewoond hebt!
De hebzucht en de jaloezie zijn prima, want vullen onze eenzaamheid met lust. Hier is de Bijenkorf en daar de Hema en straks de dood voor de noodzakelijke rust.
Bovenstaand ‘Wijsgerig gedicht’ is van Heere Heeresma, een in 2011 overleden schrijver en dichter. Geboren in 1932 in Amsterdam als zoon van een theoloog; een man die als kind in de oorlog zijn vader en zijn joodse speelkameraadjes verloor en daardoor (vermoedelijk) getekend werd voor het leven.
Het gedichtje hierboven leest op het eerste gezicht nogal cynisch misschien, maar bevat natuurlijk wel een belangrijke waarheid over ons, materialistische, consumerende Westerlingen. Dat ‘cynische met een diepere laag’ is wellicht kenmerkend voor Heere Heeresma. In mijn jeugdjaren las ik van deze schrijver Han de Wit gaat in ontwikkelingshulp en dat is eigenlijk net zo.
Ik kom hierop omdat een aantal dagen geleden de publieke omroep de documentaire En de naam is Heeresma opnieuw uitzond. In de docu ontmoet de biograaf van de schrijver, Anton de Goede, zijn zoon Heere jr en zijn dochter Marijne. Hieronder de teaser van de docu, de hele documentaire is nog wel terug te kijken via ‘Uitzending Gemist’ of soortgelijk kanaal.
In de docu wordt duidelijk hoe de schrijver zijn levenspijn verborg achter satire, spot en cynisme. En hoe hij probeerde de pijn te verdoven met drank, iets dat hem zijn huwelijk kostte. En hoe hij een vreemde bleef voor zijn dochter Marijne, die op haar beurt hierdoor getekend werd voor het leven. Zo vader, zo dochter, dit soort dingen werken door en de last van je jeugd draag je vaak de rest van je leven met je mee.
De boeken van schrijver Heere Heeresma werden in mijn jonge jaren veel gelezen maar zijn nu bij het grote publiek niet meer bekend. Zo gaat dat met boeken en schrijvers, de dood haalt ze in! Net als u en ik trouwens…..
O Heer, verberg U niet voor mij (Liedboek 2013, gezang 944)
O Heer, verberg U niet voor mij, wanneer ik mij verberg voor U. Gij weet het, ik ben bang voor U, ontwijk U en verlang naar U. O ga niet aan mijn hart voorbij.
En wees niet toornig over mij, wanneer ik U geen liefde bied. Ik noem U, maar ik ken U niet, ik buig mij, maar ik ben het niet en mijn gebed is tegen mij.
Spreek zelf in mij het rechte woord. Zo vaak ik woorden voor U vond, heb ik mij in mijn woord vermomd. Nu wacht ik tot Gij zelve komt en spreekt, zodat uw knecht het hoort.
Heer, roep mij als uw dwalend schaap, dat U niet zoekt en U niet vindt. Geef mij, als een die Gij bemint, geef, dat ik als uw eigen kind uw stem mag horen in mijn slaap.
Hieronder een gouwe ouwe voor de lezer van deze blog die zich de Seventies nog herinnert: Against the wind van Bob Seger.
Met een tekst die iets te zeggen heeft en bij mij een stukje herkenning oproept, dit in tegenstelling tot veel liedjes van tegenwoordig die alleen maar leegte oproepen. Tenminste dat is de indruk van deze redelijk oude blogger als ie zijn radio aanzet in de auto.
Maar ja, wellicht zal de jongere generatie dit juist als een teken van ouderdom zien – je wordt oud man, verdwijn alsjeblieft, de wereld behoort nu ons toe! – en dan hebben ze nog niet eens helemaal ongelijk, want mijn leeftijdscategorie (60+) is langzaam maar zeker aan het uitsterven. Kanker, hartfalen of gewoon ouderdom: God en/of de natuur zorgt ervoor dat we plaats maken voor de generatie na ons. En zo hoort het ook, want het zou anders veel te vol worden op deze planeet Aarde.
Hij houdt zich zwaar hijgend vast aan de paal van een verkeersbord naast het fietspad en laat de fietsers voorgaan. Als alle fietsers weg zijn, wacht hij nog een paar seconden alvorens de paal los te laten en het fietspad over te steken. Zijn lichaam zwaait heen en weer als hij voetje voor voetje zijn weg vervolgt richting het dorp.
Ik kijk hem na en verwacht elk moment zijn val, maar het gaat net goed. Het oogt alsof hij verdwaald is, ontsnapt uit een verzorgingshuis toen het verplegend personeel even niet oplette. Een laatste wandeling, een laatste keer op straat. Iemand die letterlijk op zijn laatste benen loopt. Geen afscheid kunnen nemen misschien van het leven, van de echte wereld buiten zijn kleine kamer in de bejaardenflat. Nog 1 keer de lucht, de zon, de wind, de mensen.
Maar het houdt op. Het gaat niet meer. Het is bijna afgelopen. Nog even en de grote zwarte lijkauto brengt zijn lichaam weg en hij wordt vergeten, terwijl de wereld intussen gewoon doordraait.
En ik vervolg mijn uitlaatrondje met de honden en bedenk dat ik over een aantal jaren misschien net zo breekbaar en afgeleefd zal zijn als deze man. En dat ook voor mij eens die grote zwarte auto zal voorrijden…
Ik was bijna euforisch toen ik gisterochtend uit de kerk kwam, vooral door de mooie liederen die we tijdens de dienst zongen. Muziek tilt je op, legt de demonen binnen in je het zwijgen op. Al die stemmen binnen in me, die onrust, dat jagen, die ontevredenheid….het was even stil, als een storm die gaat liggen. Bij het verlaten van de kerk kregen we ieder een narcis en een kaartje met een vierregelig gedichtje.
Maar buiten de kerk was het grijs en kil, want de wolkenmassa’s boven ons hoofd waren niet in beweging te krijgen. Een tegenvaller – ze hadden ons zon beloofd, maar die kwam niet.
Zonder zon is het niks gedaan. Staat alles stil, zo lijkt het. De plantjes in mijn vensterbank groeien niet, ik leef niet. Doodse stilte. Alles wacht op dat licht van boven.
Ik wacht ook op licht in mijn ziel. Al heel lang. Dit licht is niet zichtbaar voor het oog, maar voelbaar in het hart. Heb ik van horen zeggen, althans. Hoe lang moet een mens wachten??
De plantjes in mijn vensterbank, zelf gezaaid: zonnebloemen, reuzenpompoenen en watermeloenen.
Wijlen Townes Van Zandt was een prima zanger en liedjesschrijver die helaas hopeloos verslaafd was aan drank en heroïne. En daarom voortijdig overleed. Met de liedjes van hem op YouTube leeft hij nog een beetje voort hier beneden op aarde. Hoe het Daarboven met hem is weet ik niet, want ik ben daar nooit geweest. Hieronder een liedje van hem. Het heet ‘Rex’s Blues’.
Bij de kanonnen op de dijk hier in Ter Heijde bloeien zoals elk voorjaar de krokussen en narcissen.
De kanonnen zijn een herinnering aan dezeeslag die hier in 1653 voor de Zuid-Hollandse kust plaatsvond; de bloemen een reminder dat ondanks alle geweld de natuur gewoon doorgaat.
Op de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog bloeiden klaprozen rond de bomkraters, een gegeven dat een militaire arts ter plekke inspireerde tot een beroemd gedicht. Hoe het met de natuur rond de loopgraven aan het front in Oekraïne is, weet ik niet, maar ook daar wordt het lente, hoe dan ook.
We leven in een gebroken wereld, waar mensen voortdurend met elkaar slaags raken. Relaties gaan kapot, gezinnen vallen uit elkaar, teleurstelling en wantrouwen overheersen soms en volkeren vliegen elkaar naar de keel. Burgeroorlogen in Ethiopië en Zuid-Soedan hebben in het laatste decennium aan honderdduizenden het leven gekost, en waarvoor??
Over de stille oorlog die woedt in de natuur – roofdieren versus prooien, carnivoren versus planteneters – wil ik het hier niet hebben. Ik kijk liever naar de schoonheid van de natuurlijke wereld: de kleurenpracht van bloemen, de zang van een merel op een vroege ochtend, kwetterende mussen op de dakrand, de zon die opkomt, een mooie wolkenlucht. Want die dingen geven een beetje licht in een wereld die soms behoorlijk donker kan zijn.
Als je de mogelijkheid had om één wet te veranderen, welke zou het dan zijn en waarom?
Bovenstaande vraag lees ik op het dashboard van mijn blog. Mijn eigen, hoogstpersoonlijke antwoord op deze vraag is:
Ik verander de ‘Wet Afbreking Zwangerschap‘ oftewel de Abortuswet. Vanaf nu alleen nog maar zwangerschapsafbreking in de onderstaande situaties:
* verkrachting, incest
* als het leven van de moeder in gevaar is
* als de foetus zo zwaar gehandicapt is dat een menswaardig bestaan niet mogelijk is.
Want ik vind dat niet alleen de vrouw, maar ook het kind-in-wording recht heeft op bescherming. En ja, ik besef heel goed dat er allerlei haken en ogen aan zitten en ik heb geen ei van Columbus en misschien makkelijk praten omdat ik een man ben en geen vrouw, maar toch….
Worried Man Blues is een legendarisch Amerikaanse liedje dat door heel verschillende artiesten vertolkt is. Hieronder de nieuwste uitvoering van het nummer door de Noord-Ierse zanger Van Morrison.
Dat ‘worried’ zijn herken ik wel trouwens. Ik ben heel gauw bezorgd en van slag, soms om de kleinste dingen. Een onverwachte ontwikkeling in mijn leven die mijn normale ritme verstoord. Een probleem op het werk. Mijn vrouw die onheus tegen me is. De oorlog in Oekraïne. Piekeren over mijn onsterfelijke ziel en mijn bestemming na de dood. En nog veel meer.
Neemt overigens niet weg dat ik van dit liedje een beetje vrolijk wordt. Want het heeft een opgewekt ritme en je neuriet het gemakkelijk mee. Luister zelf maar…
Zwerfhond 